Ο νέος Κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα φθοριούχα αέρια F-Gas αλλάζει τη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, θέτοντας ένα καινούργιο ολοκληρωμένο πλαίσιο περιορισμών. Το νέο θεσμικό πλαίσιο αναμένεται να επιφέρει ριζικές αλλαγές στον εξοπλισμό, και οι επαγγελματίες ψυκτικοί καλούνται να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.
Του κ. Αλέξη Βουρλιά*
Ο κλάδος της ψύξης και του κλιματισμού βρίσκεται ξανά σε περίοδο μετάβασης, καθώς με την εφαρμογή του νέου Κανονισμού (ΕΕ) 2024/573 για τα φθοριούχα αέρια (F-gases), η Ευρωπαϊκή Ένωση ορίζει αυστηρότερους περιορισμούς στη χρήση ψυκτικών υψηλού δυναμικού συμβολής στο φαινόμενο του θερμοκηπίου Global Warming Potential [GWP]) και επιταχύνει τη μετάβαση προς ψυκτικά χαμηλού ή μηδενικού GWP.
Η αλλαγή αυτή επηρεάζει άμεσα τον υπάρχοντα εξοπλισμό, τις πρακτικές συντήρησης και εγκατάστασης, αλλά και τη στρατηγική επιλογή ψυκτικών για το μέλλον.
Στο παρόν άρθρο παρουσιάζονται οι τεχνικές λύσεις προσαρμογής, οι αναμενόμενες επιπτώσεις στον εξοπλισμό και στις πρακτικές, καθώς και οι προκλήσεις που συνοδεύουν την υιοθέτηση βιώσιμων τεχνολογιών ψύξης.
Ο νέος Κανονισμός
Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2024/573 αντικαθιστά ουσιαστικά τον 517/2014 και στοχεύει σε σχεδόν πλήρη εξάλειψη των υδροφθορανθράκων (Hydrofluorocarbons [HFC]) έως το 2050, με ενδιάμεσες μειώσεις ποσοστώσεων που φθάνουν το 95% ως το 2036. Από το 2025 και μετά εισάγονται απαγορεύσεις διάθεσης στην αγορά εξοπλισμών που περιέχουν ψυκτικά με GWP πάνω από συγκεκριμένα όρια (π.χ.>750 σε οικιακά split, >150 σε εμπορικά plug-in ψυγεία). Παράλληλα, ενισχύονται οι υποχρεώσεις επιθεώρησης, καταγραφής διαρροών και ελέγχου διαχείρισης ψυκτικών μέσων. Οι επιπτώσεις είναι πολλαπλές όπως: αναγκαστική αντικατάσταση ή αναβάθμιση παλαιών συστημάτων, ανασχεδιασμός νέων εγκαταστάσεων με βάση ψυκτικά χαμηλού GWP, επενδύσεις σε εξοπλισμό, εκπαίδευση και τεκμηρίωση από επιχειρήσεις και τεχνικούς
Προσαρμογή σε νέα ψυκτικά μέσα
Η προσαρμογή ενός υπάρχοντος συστήματος σε νέο ψυκτικό μέσο είναι μια διαδικασία που απαιτεί μελέτη, τεχνική εμπειρία και αυστηρή τήρηση προτύπων ασφαλείας, ενώ υπάρχουν δύο επιλογές:
1) Αντικατάσταση με υδροφθορολεφίνες (HydroFluoroOlefins [HFO]) χαμηλού GWP.
Για παράδειγμα, αντικατάσταση του R-404A / R-507 με R-448A ή R-449A, ή R-134a με R-1234yf.
Στην περίπτωση αυτή:
- Συνήθως απαιτείται αντικατάσταση λαδιού, καθαρισμός κυκλώματος και ρύθμιση ή αλλαγή βαλβίδων εκτόνωσης.
- Η συμπεριφορά του συστήματος (σε πίεση, θερμοκρασία και αποδόσεις) παραμένει παρόμοια, καθιστώντας την λύση τεχνικά εφικτή.
- Απαιτείται προσοχή κατά τη χρήση αναφλέξιμων ψυκτικών (A2L), καθώς θα πρέπει να τηρούνται αυστηρές αποστάσεις ασφαλείας, αερισμός και κατάλληλη ηλεκτρική προστασία.
2) Μετάβαση σε φυσικά ψυκτικά υλικά, όπως είναι:
- CO2 (R-744): Υψηλές πιέσεις, ανάγκη εξειδικευμένων συμπιεστών και εναλλακτών θερμότητας, αλλά εξαιρετικά χαμηλό GWP και καλή ενεργειακή απόδοση σε ψυχρά κλίματα.
- Αμμωνία (NH3, R-717): Βέλτιστη επιλογή για βιομηχανικές εφαρμογές, με υψηλή απόδοση, αλλά απαιτούνται αυστηρά μέτρα ασφαλείας.
- Υδρογονάνθρακες (R-290, R-600a): Κατάλληλοι για μικρής κλίμακας εφαρμογές, με πολύ χαμηλό GWP, αλλά περιορισμένο επιτρεπτό φορτίο λόγω αναφλεξιμότητας.
Στην περίπτωση 2 απαιτείται σημαντική μετατροπή ή πλήρης ανακατασκευή.
Ο νέος κανονισμός δημιουργεί και νέες προκλήσεις αναφορικά με την ασφάλεια,
την ενεργειακή απόδοση και την εκπαίδευση του τεχνικού προσωπικού
Εξοπλισμός, διαδικασίες και πρακτικές
Η μετάβαση στα νέα ψυκτικά δεν αφορά μόνο το μέσο, αλλά και ολόκληρη την τεχνική φιλοσοφία.
Πιο συγκεκριμένα, απαιτείται νέος σχεδιασμός για A2L/A3 συστήματα (αισθητήρες διαρροής, επαρκής αερισμός, αντιεκρηκτική προστασία), καθώς και αλλαγές στην εκπαίδευση και πιστοποίηση τεχνικών (χειρισμός αναφλέξιμων ψυκτικών, νέες τεχνικές συντήρησης και ανάκτησης).
Επίσης με τον νέο κανονισμό F-Gas αναβαθμίζονται χρήσιμα εργαλεία όπως είναι ανιχνευτές κατάλληλοι για υδρο-φθορολεφίνες (HFO), αντλίες κενού για A2L, σωλήνες και εξαρτήματα με νέες προδιαγραφές, ενώ θα υπάρξει και πληρέστερη τεκμηρίωση (όπως ανανεωμένες ετικέτες, δελτία ασφαλείας, αρχεία καταγραφής επαναπληρώσεων και συντηρήσεων).
Οδηγίες προς χρήστες
Η μετάβαση στα νέα ψυκτικά αφορά και το χρήστη, ο οποίος θα πρέπει να προβεί σε ενέργειες όπως είναι:
- Έλεγχος της ταυτότητας του ψυκτικού μέσου μετά από αντικατάσταση ή αλλαγή εξοπλισμού.
- Ανάθεση εργασίας μόνο σε αδειούχους και πιστοποιημένους ψυκτικούς
- Ενημέρωση για πιθανές μεταβολές στην ενεργειακή απόδοση ή τη συντήρηση.
- Αξιολόγηση με τη βοήθεια του ψυκτικού, αν η αναβάθμιση έχει οικονομικό νόημα ή αν είναι προτιμότερη η πλήρης αντικατάσταση με νέο εξοπλισμό.
Βιωσιμότητα και νέες τεχνολογίες
Οι νέες τεχνολογίες ψύξης είναι πλέον ώριμες, αλλά έχουν και μειονεκτήματα (βλέπε πίνακα 1).
Η επιτυχία της μετάβασης εξαρτάται από την ισορροπία ασφάλειας -κόστους – απόδοσης.
Σε πολλές περιπτώσεις, μια καλά μελετημένη αντικατάσταση ψυκτικού μέσου και εξαρτημάτων μπορεί να παρατείνει τη διάρκεια ζωής του εξοπλισμού κατά 5 – 10 χρόνια με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Οι προκλήσεις της επόμενης δεκαετίας αφορούν:
1. Την ασφάλεια: Η μετάβαση σε αναφλέξιμα ψυκτικά απαιτεί νέα πρότυπα και εκπαίδευση.
2. Το κόστος εξοπλισμού: Εργαλεία και πιστοποιήσεις αυξάνουν το αρχικό επενδυτικό βάρος.
3. Την ενεργειακή απόδοση: Οι νέες τεχνολογίες χρειάζονται προσεκτικό σχεδιασμό για να αποφευχθεί απώλεια αποδοτικότητας.
4. Τη διαθεσιμότητα και την εφοδιαστική αλυσίδα: Η μεταβατική περίοδος χαρακτηρίζεται από ελλείψεις και αυξήσεις τιμών.
5. Την εκπαίδευση προσωπικού, κάτι που αποτελεί κρίσιμο παράγοντα επιτυχίας σε όλα τα επίπεδα της αγοράς.
Συμπεράσματα
Η μετάβαση που επιβάλλει ο νέος Κανονισμός F-Gas δεν είναι απλώς μια αλλαγή ψυκτικού, αλλά μια συνολική τεχνική στροφή του κλάδου. Η προσαρμογή των υπαρχόντων εγκαταστάσεων μέσω αντικατάστασης ή μετάβασης είναι τεχνικά εφικτή και, σε πολλές περιπτώσεις, οικονομικά συμφέρουσα.
Ωστόσο, η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα βρίσκεται στις τεχνολογίες φυσικών ψυκτικών χαμηλού δυναμικού συμβολής στο φαινόμενο του θερμοκηπίου (GWP), σε συνδυασμό με ενεργειακά αποδοτικά συστήματα και εκπαιδευμένο προσωπικό.
Η επόμενη δεκαετία θα καθορίσει ποιοι κατασκευαστές, τεχνικοί και επιχειρήσεις θα καταφέρουν να συμβαδίσουν με το νέο περιβάλλον.
Όσοι κινηθούν έγκαιρα, θα έχουν πλεονέκτημα συμμόρφωσης, κόστους και βιωσιμότητας.
πηγή: thermoydravlikos.gr
*Ο Αλέξιος Βουρλιάς ήταν μέχρι το 2025 γενικός γραμματέας του Σωματείου Επαγγελματιών Ψυκτικών και Κλιματιστικών Εγκαταστάσεων Ελλάδος (ΣΕΨΚΕΕ) και είναι αδειούχος πιστοποιημένος εργοδηγός ψυκτικός.
Απάντηση